Onze zoon Jurre van 12 jaar zit in de brugklas. Wat heeft hij er hard aan moeten trekken! Het eerste half jaar staat in het teken van Leren Leren. En dat terwijl hij toch al vanaf zijn 4de onderwijs krijgt, hoe kan dat? Tegelijkertijd bleef een van mijn opdrachtgevers maar benadrukken dat zijn mensen heel anders leren dan andere werknemers. Daarop stelde ik verschillende vragen over eerdere ervaringen. De opdrachtgever bleef standvastig; ‘Wilma, echt waar: een training geven aan deze doelgroep is heel lastig’. Twee redenen om wederom in de theorie van het leren te duiken.
Kolb Favoriet omdat het tegemoet komt aan mijn idee van leren. Je leert door vooral te reflecteren. (Wetenschappelijke) kennis, weetjes, tips en trucs toe te voegen. Door zaken op te zoeken en vooral weer opnieuw uit te proberen, concrete ervaring opdoen. Je leert door te doen, en door middel van de reflectie leer je van je ervaring. Daarnaast komen alle voorkeuren van leren aanbod. Kennelijk hebben we alle vormen van leren nodig om tot een volledig proces van leren te komen. Dromen, Denken, Beslissen en Doen. Door het besteden van tijd aan de leerfase waar we ons niet helemaal in thuis voelen maken we het onszelf uiteindelijk gemakkelijker. De doelgroep van mijn opdrachtgever als ook onze zoon Jurre kenmerkt zich door: leren door te doen. Actiegericht en heel erg van de praktijk. Deze accomoderende leerstijl is echter slechts een onderdeel van de cyclus! De uitdaging in hun leerproces is hen helemaal mee te nemen in de leercirkel van Kolb.
Maar hoe zit het dan met leren?
Ik neem jullie mee in het Leren Leren van onze zoon Jurre, om daarna de parallel te trekken naar de opdrachtgever en wat ik voor zijn doelgroep heb gedaan. Jurre heeft ervaring opgedaan met leren op de basisschool. Hij heeft het advies HAVO/TL en zit in een gecombineerde brugklas. Voordat hij daar heen ging heeft hij zich een voorstelling gemaakt van hoe het leren daar zou zijn. (dromen) Jurre had ook gereflecteerd op zijn leren op de basisschool. Als hij daar goed oplette in de les en daarna de stof nog een keer doornam (alleen lezen), werd hij beloond met een voldoende. Hij had erover nagedacht. Allemaal nog een intern proces en tot zover niet getoetst aan de omgeving. Hij besloot de aanpak zoals hij dat ook deed op de basisschool ook toe te passen op het voortgezet onderwijs. Hij deed als volgt: Jurre lette goed op en nam vervolgens thuis de stof nog een keer door. Lezen wel te verstaan. Jurre deed daarmee de concrete ervaring(en) (helaas) op van meerdere zware onvoldoendes. Daarop volgde een reflectief gesprek met moeder. “Mama, het is zo raar als ik op school ben dan weet ik de rijtjes die ik heb gelezen niet meer uit mijn hoofd”. Het uit je hoofd leren van leermateriaal vergt meer inspanning dan het doorlezen van de stof. Herhalen, een samenvatting maken van hoofdzaken en bijzaken, jezelf vragen stellen en daarop de antwoorden zoeken zijn allemaal onderdelen die je doorlopen moet hebben voor een volledige kennisoverdracht. “Oh, ik dacht dat leren een keer doorlezen was, dat je het dan goed genoeg uit je hoofd weet.”
Kennis toevoegen
Hiermee hebben we nieuwe kennis over leren toegevoegd bij Jurre en is hij het opnieuw gaan proberen. Inmiddels haalt Jurre meer voldoendes. Hij heeft geleerd te leren. Een heel herkenbaar verhaal voor iedere ouder met een kind in de brugklas. En het begon bij de ervaringen van leren op de basisschool. Deze blijken niet 1 op 1 te passen op het voortgezet onderwijs. Nu naar de opdrachtgever. Wat maakt deze doelgroep zo lastig te trainen? Uitspraken als: “doceren is dodelijk, ze zijn heel kritisch op kennis, wat breng je extra in, aandachtspanne is heel kort, ze nemen hun piepers mee en vliegen zo de deur uit, ze zitten onder de training ook doorgaans te mailen, appen enz. Wanneer het niet past in hoe zij de praktijk zien ben je verloren, ze laten je dat dan ook direct weten.’
Hoe krijg ik deze doelgroep aan het leren?
Kijkend naar de leercirkel wist ik het direct. Dit klinken als doeners. Waar haak je bij aan? Nu bij het opdoen van ervaring. Uiteraard zal je training een inhoudelijk toegevoegde waarde moeten hebben, wetenschappelijke kennis, een weten dat er iets nieuws is, tips wetenswaardigheden, nieuwe manieren van werken etc. De combinatie van deze assimilerende leerstijl die gericht is op verbanden en theorie vorming en de praktijkervaring van de doeners zorgt voor een doorstroom in leerstijlen. Op deze manier schep je een gegronde basis voor kennis. Op basis van de theorie van het leren ben ik begonnen met een aantal casussen. Vanuit mijn eigen bedrijf Leon Leernetwerk ben ik altijd op zoek naar de beste manieren om kennisoverdracht, nieuwe leerprogramma’s en online/offline leren te verwerken in verschillende organisaties. Deze organisaties zijn toe aan verandering, maar zoeken nog naar een manier om dit te implementeren. Leren en ontwikkelen gaan hand in hand met de veranderingen in de organisatie. Maar hoe werkt dit in de praktijk? Uiteraard hebben we wel eerst de bedoeling van de training gecommuniceerd. Ook moet er een verschil zijn in de manier waarop mensen nu werken, anders heeft het geven van een training geen nut. Vanuit de praktijk van een aantal casussen heb ik ze erop laten reflecteren. Hoe ging dat? Er zijn veel nieuwe wetenswaardigheden toegevoegd. In dit geval een nieuwe richtlijn. Daarna is de casus opnieuw uitgevoerd volgens deze richtlijn. De reflectie hierop bracht veel verschillen en positieve aspecten van de nieuwe methode aan het licht.
Leren Leren: het proces van leren, Waar begint het?
Het begint bij de leervoorkeur, en daar stopt het niet. Vervolgens neem je de mensen mee in de leercirkel met uitgekiende werkvormen. Ze leren door jouw begeleiding van stap naar stap. Zo ben je een echte facilitator van leerprocessen. Je kan het ook een training noemen. Door het doorlopen van alle verschillende leerstijlen hoop je vooral dat mensen op een andere manier naar de verwerking van kennis kunnen kijken.